Kur’ân-ı Kerim’de insana verilen en önemli nimetlerden birisinin “Çocuk” olduğu ve onun insanlar tarafından bir imtihan vesilesi olduğu ifade edilmiştir. (3/Âli İmrân, 14) Ayrıca Yüce Kitabımızda sahip olunan mal ve evladın dünya hayatının süsü olduğu vurgulanarak bu gibi geçici şeylere aşırı meyletmenin insanı Allâh’ı anmaktan alıkoyabileceği belirtilmiş insanların bu konuda uyanık olup kaybedenlerden olmamaları gerektiği tavsiye edilmiştir. Hiç şüphesiz burada insanın çocuklarıyla hiç ilgilenmemesi veya onları göz ardı etmesi kastedilmemekte sadece mala ve evlada aşırı düşkünlüğün Allâh sevgisinin önüne geçmemesi gerektiği vurgulanmaktadır. Yoksa her insanın çocuğunu sevmesi ve ona düşkünlüğü fıtri bir tutum ve aynı zamanda son derece insani bir durumdur. Şunu da ifade edebiliriz ki, ana-baba ve evlat ilişkisi en başta sevgi ve şefkat temeline dayanmaktadır. Anne-babalara: “En değerli varlığınız nedir?” diye sorulsa hiç şüphesiz verecekleri cevap: “Çocuk” olacaktır. Muhakkak ebeveyne kendi canıyla çocuğunun canı arasında tercih etmesi istense hiç şüphesiz çocuğunun canını kendi canına tercih edecektir. Çünkü çocuklar bizim her şeyimiz, geleceğimizin teminatı, gözümüzün nurudur.

Bir insan yaşamını devam ettirebilmesi için havaya ve suya ne kadar muhtaçsa, çocuklar da sevgiye ve şefkate o derece muhtaçtır. Nasıl ki büyükler diğer insanlardan takdir görme ihtiyacı duyarlarsa aynı şekilde çocuklar da büyüklerinden sevgi ve şefkat görmeye ihtiyaç duyarlar. Bu ihtiyacı çok iyi bilen Yüce Allâh, anne-babalara fıtri olarak evlat sevgisi bahşetmiş ve onların fıtratına yerleştirdiği bu şefkat ve merhamet duygusuyla güçsüz ve muhtaç olarak yaratılan çocukları koruma altına almıştır. Zaten böyle olmasaydı ebeveyn her daim kendisine muhtaç olan çocuklarına karşı duyarsız kalacak, bu da onların rezil ve sefil halde kalmasına neden olacak böylelikle neslin devamı ve bekasının temini sağlanamayacaktı. “Kadın ve erkek, çocuk sevgisini de içine alan bir yaratılışla yaratılmışlardır. Çocuk yetiştirme, ona sevgi ve şefkat gösterme, onunla ciddi olarak ilgilenme, yaradılıştan sahip olunan duygular olmasaydı, herhalde anne babalar veya onların yerini tutan yakınlar çocuk yetiştirmenin gerektirdiği sabır ve tahammülü gösteremez, kendi beden ve ruh ihtiyaçlarından fedakârlık ederek onların dertlerini yüklenemez, ihtiyaçlarını karşılayamaz, terbiyeleri ile meşgul olamazlardı.” (Beyza Bilgin, İslam ve Çocuk, s.37). Ancak günümüz dünyasında ruh ve beden ihtiyaçlarından fedakârlık etmek istemeyen yetişkinlerin artması nedeniyle özellikle Batıda nüfus hızla azalmakta ve neslin yok olma tehlikesi Batılı toplum bilimcileri kara kara düşündürmektedir. Bu durum bize Batılıların Yüce Allâh’ın kendilerine bahşettiği fıtri tutumları değiştirmeye yöneldikleri fikrini düşündürtmektedir. Bu yüzden bu durum bizi insandaki bu fıtri duygunun bazı dünyevi çıkar ve zevkler uğruna değiştirilmemesi gerektiği sonucuna götürmektedir.

Anne-babaların çocuklarını her daim kontrol etmeleri ve onların başına gelebilecek her türlü olumsuz ve kötü duruma mani olmaya çalışmaları onlara duydukları sevgi, şefkat ve düşkünlüğün önemli bir tezahürüdür. Evladın, yakınlarının ve komşularının terbiyeli yetişmesini arzu edip onları helake sürükleyecek çirkin davranışlardan kötü amellerden koruma isteği de, şefkat faziletinden doğan bir nevidir. (Kınalızade Ali Efendi, Ahlak-ı Alai, haz: Hüseyin Algül, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul, s.115). Bu şefkat sayesindedir ki ebeveyn adeta çocuklarının üzerine titrer ve onları kötülüklerden korumak için adeta kendini siper eder. Yüce Allâh Kur’ân-ı Kerim’de: “Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun.” ayetiyle anne-babaların çocuklarını bela ve musibetlere karşı koruma konusundaki sorumluluğunu ortaya koyarak onlara karşı şefkat ve merhametle davranmaları gerektiğine vurgu yapmıştır. Sevgi ve rahmet peygamberi olan Hz. Muhammed de çocuklarına karşı son derece düşkün ve şefkat doluydu. Onun bu özelliğini bize Hz. Enes şu anekdotla anlatmaktadır: “Hz. Peygamberle birlikte Ebu Seyf’in evine gitmiştik ki, çocuğu Allah’ın elçisinin elinde can çekişirken görmüştüm. Allah’ın elçisinin gözlerinden yaşlar boşanıyordu. Bana şöyle söyledi: “Göz ağlar, kalp hüzünlenir, dilimiz ise Rabbimizin razı olacağından başka bir kelime söylemez. Ey İbrahim, vallahi biz senin ayrılığından dolayı gerçekten pek hüzünlüyüz, pek kederliyiz.” (Beyza Bilgin, İslam’da Çocuk, s. 48-49)

İslam anlayışında her şeyde itidalli olmanın gereği vurgulanmıştır. Her konuda olduğu gibi çocuklara gösterilecek sevgi ve şefkat konusunda da orta yol takip edilmeli aşırı tutum ve davranışlarla çocuklar şımartılmamalıdır. Ana ve babaların “Aman yavrum yorulmasın, evladım üzülmesin, rahat etsin!” diyerek, çocuklarını terbiyeden ve ciddi işler üzerinde çalışmaktan uzak kalışları, aslında şefkat eseri olmayıp, bir ihanettir. (Kınalızade Ali Efendi, a.g.e. s.115). Çünkü çocuğuna duyduğu şefkat dolayısıyla çocuğun kendi vazifesi olan görev ve sorumlulukları onun yerine yapan ebeveyn çocuğunun sağlıklı bir şekilde sosyalleşmesine ve kendi ayakları üzerinde durabilme kabiliyeti kazanmasını sekteye uğratmakta dolayısıyla çocuğuna iyilik yapmak isterken aslında bilmeden kötülük yapmaktadır. En basitinden çocuğun kendi görevi olan okul çantasını taşıma veya ödevini yapma gibi sorumluluklarını, “Çocuğum zorlanmasın” düşüncesiyle anne-babaların yapması, çocuğun her şeyi ebeveynden beklemesine neden olabilmekte böylece çocuklar önemli bir değer olan “Görev ve sorumluluk bilinci kazanma” tutumuna sahip olamamakta ve gelecekte kendisini bekleyen zorlu hayat macerasına yeterince hazırlanamamaktadır. Ebeveynin çocuğuna düşkün olması onun her istediğini yapma veya hatalarını görmezden gelme sonucuna götürmemelidir. Yani çocuklara duyulan aşırı sevgi ve düşkünlük gözleri kör etmemeli ve hakikati görmeye mani olmamalıdır. Anne-babalar evlatlarına duydukları sevgi ve şefkatin bir gereği olarak gerektiğinde onların iyilikleri için onlara hayır diyebilmeli veya onların hoşuna gitmeyecek kararlar almak mecburiyetinde kalabilmelidir.

Şurası unutulmamalıdır ki; anne-babalar çocuklarının her zaman iyiliğini isterler. Evlatları kötü dahi olsa onların kılına bile zarar gelmesine asla tahammül edemezler. Çünkü ana-babalar fıtri olarak çocuklarını koruma içgüdüsüne sahiptirler hatta öyle ki evlatları uğruna gözünü kırpmadan ölüme dahi gitmeye hazırdırlar. Bıkmadan usanmadan çocuklarının isteklerini yerine getirmek için saçını süpürge etmekten kaçınmaz ve onlar için her türlü imkânları sonuna kadar seferber ederler. Ancak tüm bu gerçeklere rağmen anne-babalar çocuklarını görev ve sorumluluk bilinciyle yetiştirmeye gayret göstermeli onları kendi ayakları üzerinde durabilen ve geleceğe özgüvenle bakabilen bireyler olarak yetişmelerini sağlamalıdır.
Alim BAYHAN
  30.07.2012